Een herstelonderzoek is altijd gekoppeld aan een rechterlijke uitspraak, meestal van de politierechter of een correctionele rechtbank. Een chauffeur die veroordeeld is tot een boete en een rijverbod, zal in de meeste gevallen zijn rijbewijs op het einde van het verval slechts opnieuw kunnen verkrijgen nadat hij slaagt in het herstelonderzoek.
Dit onderzoek maakt onlosmakelijk deel uit van de rechterlijke uitspraak maar is geen bijkomende strafmaatregel. Het doel is de rijgeschiktheid van de veroordeelde chauffeur te testen met het oog op een adequaat rijgedrag in de toekomst. Het herstelonderzoek bestaat uit een psychologisch en/of medisch onderzoek.
Het psychologisch onderzoek bestaat uit 2 delen :
Het medisch onderzoek wordt uitgevoerd door erkende artsen. De wetgever bepaalt welke aspecten deel uitmaken van het medisch onderzoek. De arts stelt de chauffeur een aantal vragen en voert een klinisch onderzoek uit. De arts kan bijkomende onderzoeken opleggen (bijv. bloedanalyse en/of urinetest). Het medisch onderzoek duurt ongeveer een 15 minuten.